Świadomość tego historycznego kontekstu jest niezbędna do zrozumienia "Sedna rzeczy" – znakomitej powieści Sōsekiego Natsume. Przedstawiona z dwóch narracyjnych perspektyw fabuła rozwija się niespiesznie, lecz z każdym rozdziałem coraz bardziej angażuje czytelnika.
W pierwszej części narratorem jest młody student, wchodzący w dorosłe życie. Wypoczywając w nadmorskiej Kamakurze spostrzega dojrzałego mężczyznę, którego sposób bycia wskazuje na jakąś odrębność, jakąś frapującą tajemnicę. Zawiera z nim znajomość i tytułuje go Senseiem, czyli Mistrzem. Akcja przenosi się do Tokio (i tam już do końca się rozgrywa, z wyjątkiem fragmentów osadzonych w podmiejskich, rodzinnych posiadłościach bohaterów). W nowej stolicy zagadkowy Mistrz, żyjący wprawdzie z żoną, ale w gruncie rzeczy samotnie, roztacza opiekę nad studentem, udzielając mu życiowych przestróg i porad.
Kiedy młodzieniec wyjeżdża do rodziców, by zaopiekować się chorym na uremię ojcem, Sensei przestaje się odzywać. Chłopak liczy, że Mistrz pomoże mu w znalezieniu pracy po ukończonych studiach, ale ten nie odpowiada na jego listowne zapytania. Aż do momentu, gdy przysyła wielostronicowy list, w którym wyjawia całą prawdę o sobie.
Teraz to Sensei staje się narratorem, a jego opowieść przyjmuje formę spowiedzi z życia (które przypadło dokładnie na okres Meiji i wraz z jej zmierzchem zbliżało się do kresu) – spowiedzi doprawdy fascynującej. Jest to historia:
1) wczesnego sieroctwa (rodzice bohatera zmarli na tyfus),
2) utraty majątku (stryj oszukał niedoświadczonego chłopca),
3) przyjaźni (z K., z którym razem studiował i mieszkał w domu pewnej wdowy po generale),
4) miłości (do córki generałowej),
5) zdrady przyjaciela (zwierzył się Senseiowi z miłości do dziewczyny, a ten to podstępnie wykorzystał) i
6) tragedii, do jakiej ona doprowadziła.
Jest to wreszcie historia dwóch samobójstw (jednego dokonanego i jednego zaplanowanego). A przede wszystkim psychologiczny moralitet o winie i karze, o słabości człowieka, który tyle wie o sobie, na ile go sprawdzono. Tekst odznacza się świetnym stylem, dogłębną znajomością natury ludzkiej i nastrojem stonowanej, szorstkiej melancholii (jak zima w tokijskim Parku Ueno).
Wybrane cytaty
1) Sensei, którego wspomnienie napawa mnie dziś żalem, po prostu jakby ostrzegał tych, którzy chcieli się do niego zbliżyć, że nie jest wart, aby o niego zabiegać. Sensei, który nie przyjmował przyjaźni od innych, gardził przede wszystkim samym sobą.
2) Zawsze należy pamiętać, że wielu dobrych przemienia się nagle w łotrów, gdy staną w obliczu zbyt silnej pokusy.
3) Teraz ja sam zamierzam rozedrzeć swoje serce i jego krwią opryskać Twoją twarz. Będę zadowolony, wiedząc, że kiedy ustanie bicie mego serca, nowe życie zamieszka w Tobie.