Dzięki takim opisom zakochałem się w twórczości japońskich mistrzów z XX w. (od roku stopniowo ich poznaję). Prozę Mishimy, Kawabaty czy właśnie Osamu Dazaiego cechuje charakterystyczny rys: wyrafinowana estetyka.
U tego ostatniego piękno opisów i czułość dla detalu schodzą jednak na plan dalszy. W centrum są problemy egzystencjalne ukazane z perspektywy człowieka, który odczuwa awersję do rzeczywistości. A przede wszystkim do samego siebie.
Utrzymane w formie intymnego dziennika "Zatracenie" jest mroczną opowieścią o lęku, wstydzie i winie. Pochodzący z zamożnego domu młodzieniec Yozo od początku zmaga się z poczuciem alienacji wobec świata: obowiązujących w nim norm, stosunków, obyczajów. Dla niego "piekło to inni" (przywołując określenie Sartre'a). On sam natomiast jest w swoich oczach nikim ("Utraciłem prawo do nazywania się człowiekiem. Definitywnie przestałem już nim być").
Molestowany w dzieciństwie bohater cierpi na zaburzenia nerwicowe (zwłaszcza fobię społeczną) i w różny sposób próbuje sobie z nimi radzić (np. zgrywając błazna lub szukając zapomnienia w kobietach czy alkoholu). Yozo jest swoim największym wrogiem, więc wybory, których dokonuje, wiodą go ku tytułowemu zatraceniu. Początkowo jest wspierany przez ojca, który zapewnia mu lokum i edukację. Jednak po serii wybryków może już tylko liczyć na dalekiego krewnego (niejakiego "Flądrę"). Porzuca szkołę, włóczy się po ciemnych zaułkach Tokio, przesiaduje w knajpach ze swoim towarzyszem Horikim i wegetuje po kątach u rozmaitych kochanek. Marzy o byciu malarzem, ale rysuje tylko obrazki do podrzędnych komiksów, a zarobione z nich grosze (tj. jeny) natychmiast przepija.
Dwukrotnie podejmuje próbę samobójczą. Woli unicestwienia daje wyraz w przejmującym wyznaniu: "Chcę umrzeć. Pragnę śmierci bardziej niż kiedykolwiek. Wszystko przepadło i już nic nie da się zrobić. Cokolwiek bym uczynił, i tak byłoby to niczym więcej niż zamazywaniem wstydu. Nie mnie marzyć o tym, że pojadę na rowerze, by popatrzeć na wodospady pośród zielonych liści. Czeka mnie teraz już tylko jedno: stos wszystkich najohydniejszych grzechów będzie rósł i rósł, a moje cierpienia staną się nie do wytrzymania. Chcę umrzeć. Muszę umrzeć. Już sam fakt, że żyję, jest źródłem grzechu".
Kiedy mężczyzna ma szansę się ustatkować, żeniąc się z młodziutką, niewinną Yoshiko, nie potrafi już doświadczać szczęścia ("Tchórz boi się nawet własnego szczęścia"). Obezwładnia go choroba alkoholowa. Co gorsza widzi Yoshiko gwałconą we własnym domu przez przypadkowego sąsiada-sklepikarza. Reaguje na to haniebną ucieczką. Znieczula się morfiną, od której szybko się uzależnia. Wtedy do Yozo raz jeszcze wyciąga pomocną dłoń rodzina (starszy brat), umieszczając go w wiosce uzdrowiskowej na wybrzeżu.
Egzystencjalny pesymizm wraz z bolesnym nieprzystosowaniem do życia pozwalają widzieć w bohaterze romantycznego wyrzutka trochę w stylu autsajderów znanych z utworów L-F. Céline'a, Jeana Geneta, J.D. Salingera czy Sylvii Plath. Trzeba jednak pamiętać, że w "Zatraceniu" mamy do czynienia z inną mentalnością i innym kontekstem kulturowym (Japonia lat 30. i 40. XX w.).
Dazai ukazuje Kraj Kwitnącej Wiśni od mniej znanej, mrocznej i brudnej strony. Piętnuje również postawę klasy wyższej (miał krótki romans z marksizmem), której obłuda i bierność prowadzą naród do wojennej (a zarazem moralnej) katastrofy.
"Zatracenie" to powieść w dużej mierze autobiograficzna. Ostatnia napisana przez autora, którego burzliwe, niepokorne życie obrosło w Japonii legendą (trochę jak u nas los Hłaski czy Wojaczka). Dazai w roku ukazania się książki (1948) popełnił samobójstwo.
"Czy ja rzeczywiście jestem, jak wszyscy mówią, egoistą? A może, przeciwnie, jestem całkowicie pozbawiony pewności siebie? Sam nie wiem, ale ponieważ składam się z samych wad, staję się przez to tylko coraz bardziej nieszczęśliwy i nie mam żadnego konkretnego pomysłu, jak powstrzymać to pogrążanie się w rozpaczy".